Gwyn

Heddiw, y lliw hwn, ynghyd â’r lliw cenglog, yw’r mwyaf poblogaidd o’r lliwiau answyddogol y  gwartheg Cymreig.  Yn sicr, dyma’r lliw sy’n cael ei ddogfennu hiraf mewn hanes.  Yn wreddiol, roedd pobl yn ffafrio gwartheg â chlustiau coch.  Heddiw, mae gan y mwyafrif o wartheg gwyn Cymreig glustiau du, er bod unigolion â chlustiau coch gwan yn dal yn digwydd.  Ar un pryd, roedd y lliw hwn yn fwy cyffredin yn Ne Cymru nac yn y Gogledd.  Ar ddechrau’r ugeinfed ganrif, roedd dwy yrr yn bodoli yn Ne Cymru.  Cafodd y gyrr yn Lamphey Court, Penfro, eu gwasgaru ym 1918; cafodd yr un yn Ninefwr, Llandeilo ei symud i Northumberland ym 1980.  Ym 1872, cyflwynodd Syr (Duff) Assheton-Smith yrr o wartheg Parc Gwyn o Argyllshire i Barc Faenol, Bangor.  Cafodd y gyrr hyn ei symud i Shugborough, Swydd Stafford ym 1980.

Nesaf – Cenglog >>>